ارزیابی توان اکوتوریسم استان اصفهان با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره

گسترش مراکز شهری و رشد فزاینده¬ی شهرنشینی در دهه¬های اخیر سبب شده تا توجه به صنعت توریسم، به عنوان یکی از بزرگترین و گسترده¬ترین صنایع دنیا، از اهمیت ویژه¬ای برخوردار گردد. در این میان اکوتوریسم به عنوان یکی از زیرشاخه¬های گردشگری پایدار با اهداف چندجانبه¬ی حفاظت از محیط¬زیست، تقویت و بهبود وضعیت فرهنگی و ایجاد فرصت¬های اقتصادی برای جوامع محلی سر وکار داشته و فرصت مناسبی در اختیار گردشگران قرار می¬دهد تا به شناخت جاذبه¬های طبیعی و فرهنگی مناطق بپردازند. اکوتوریسم ضمن اثرات مثبتی که در پی دارد، در صورت مدیریت و برنامه¬ریزی نامناسب می¬تواند زمینه¬های ظهور پیامدهای منفی را در مناطق طبیعی به بار آورد، لذا در توسعه¬ی اکوتوریسم بایستی با شناسایی قابلیت¬ها و محدودیت¬ها، امکان طراحی سناریوهای توسعه را فراهم آورد، بگونه¬ای¬که زمینه¬ی پایداری درازمدت منابع و دست¬یابی به توسعه پایدار محقق شود. استان اصفهان با داشتن مساحتی بالغ بر 100 هزار کیلومترمربع و برخوردار بودن از جاذبه¬ها و چشم¬اندازهای ویژه¬ی کویری،کوهستانی، آبی، تنوع اقلیمی و نیز موقعیت قرارگیری در مرکز ایران و سهولت دسترسی توسط خطوط زمینی، هوایی و ریلی، از جایگاه ویژه ای به¬لحاظ ورود گردشگر در سطح کشور برخوردار است؛ ولی عدم امکان¬سنجی و شناخت کامل و یکپارچه¬ی مناطق مستعد اکوتوریسم در سطح استان منجر شده تا بسیاری از مناطق علیرغم برخوردار بودن از استعداد بالقوه، مورد ارزیابی و مدیریت صحیحی واقع نشده و به حال خود رها گردند. لذا در این مطالعه سعی شده توان اکوتوریسم استان اصفهان با کاربرد روش ارزیابی چندمعیاره و به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی مورد ارزیابی قرار گیرد. به منظور دست¬یابی به این هدف مدل مفهومی توان اکوتوریسم با در نظر گرفتن 6 معیار و 10 زیرمعیار ایجاد گردید. لایه¬های اطلاعاتی توسط فرایند تحلیل سلسله مراتبی و بر مبنای نظرات کارشناسی وزندهی و الویت¬بندی شده و پس از استاندارد سازی با کمک منطق فازی، در نهایت با استفاده از روش ترکیب خطی وزنی تلفیق شدند. در ادامه نقشه¬ی حاصل از این روش طبقه¬بندی و با نقشه¬ی طبقه¬بندی شده¬ی حفاظت از تنوع زیستی رویهم گذاری گردید. نتیجه حاصل از این تلفیق، تولید نقشه¬ی توان اکوتوریسم مشتمل بر 5 طبقه بود. طبقه یک و دو این نقشه هر یک به ترتیب مساحتی در حدود 5/5 درصد و 2/18 درصد از کل گستره¬ی استان را به¬خود اختصاص داده و در بر دارنده¬ی پهنه¬هایی با الویت بالای حفاظتی بوده که عمدتاً می¬توانند جهت فعالیت¬های علمی و پژوهشی (طبقه یک) و نیز اکوتوریسم در نظر گرفته شوند. عمده¬ی مساحت این پهنه¬ها در شهرستان¬های نایین، خور و بیابانک، سمیرم، نطنز، کاشان، فریدن، فریدونشهر، شهرضا و شاهین¬شهر و میمه واقع شده¬اند. طبقه سه نقشه نهایی مساحتی در حدود 32/3 درصد از کل سطح استان را در بر گرفته و دربردارنده¬ی پهنه¬های مستعد توسعه اکوتوریسم و دیگر انواع توریسم می¬باشد. بیشترین مقدار این طبقه در شهرستان¬های سمیرم، نایین، نطنز، فریدونشهر، خور و بیابانک و آران و بیدگل قرار دارد. طبقه¬ی چهار و پنج این نقشه هر یک به ترتیب دربردارنده¬ی 7/8 درصد و 28/64 درصد از سطح استان بوده و نشان¬گر پهنه¬های با پتانسیل پایین اکوتوریسم و نیز پهنه¬های نامناسب برای اکوتوریسم هستند.